Opinie&Analyse

Slechts mijn trouwste lezer(es) of de nerdy persoon die op LinkedIn mijn publicatielijst als een reiger in de gaten houdt, zal het weten: dit is mijn vijftigste column in TW. Deze alfa had nooit gedacht zo bèta te zullen zijn. Halverwege 2015 produceerde ik mijn eerste stuk, over de zelfrijdende auto. In de wereldkantelende vierenhalf jaar die sindsdien zijn verstreken (Brexit-worsteling, Donald Trump et cetera) heb ik de verstrengeling van mens, techniek en samenleving op allerlei manieren in kort bestek onderzocht en geïllustreerd. En al doende, ook mijn dochter volgend voor wie een internetloze werkelijkheid nooit heeft bestaan, ben ik me onsentimenteel gaan realiseren dat we in gelijke mate winnaars en verliezers zijn.

In 2008 heb ik mee mogen varen met een onderzeeboot van de Koninklijke Marine. Dat gebeurde tijdens NAVO-oefening ‘Bold Monarch’ waarbij internationale marines duikvaartuigen testten om bemanning uit een gestrande onderzeeboot te redden. Nu heeft minister Hennis in 2016 via de A-brief aan de Tweede Kamer laten weten nieuwe onderzeeërs te willen bestellen en inmiddels is het wachten op de B-brief van staatssecretaris Barbara Visser waarin ze de Kamer gaat inlichten over wat voor onderzeeboten we willen hebben, en hoe we deze gaan verwerven. Ter verduidelijking: pas in de E-fase wordt er daadwerkelijk gebouwd.

Ergens in het hart van Amsterdam werkt een klein team van designers aan wereldfaam. Het is het modebedrijf The Fabricant. Eerder dit jaar verkochten zij bij een veiling voor $ 9.500 een prachtige jurk aan Richard Ma; de eindbaas van een cybersecurity-bedrijf uit Silicon Valley. Hij kocht de jurk voor zijn vrouw, die er nu hoge ogen mee gooit op haar Facebook-pagina. Nergens anders trouwens, want de grap van de jurk is dat ie niet bestaat. Althans: niet in fysieke vorm. Alle mode die door de ontwerpers van The Fabricant wordt gemaakt, zal nooit het analoge levenslicht zien; het bestaat uitsluitend digitaal. Met technieken als motion capture, 3D software en body scanning creëren zij de illusie van echte kleding speciaal voor iedereen die daar online furore mee wil maken. Ma zelf vindt het een teken des tijds: ‘Over tien jaar draagt iedereen digitale mode’, en daar kon hij weleens gelijk in hebben.

Gratis onlinediensten tellen niet mee in het bruto nationaal product (bnp), hoewel ze onomstotelijk bijdragen aan onze welvaart. Maar hoeveel precies? Hoeveel zou je betalen voor Wikipedia, Google of Twitter als de diensten niet gratis waren? Een slim onderzoek van MIT en de Rijksuniversiteit Groningen gaf daar eerder dit jaar een goede indruk van. De onderzoekers vroegen aan grote groepen Amerikanen voor hoeveel geld ze bereid waren om het gebruik van een bepaald dienst te staken. Zo bleken gebruikers bereid om voor $ 48 per maand te stoppen met Facebook. Voor een jaar stoppen met streaming diensten als YouTube verlangden ze $1.173. Een jaar zonder zoekmachines was met afstand het duurst: ruim 17 duizend dollar, ofwel de helft van een modaal jaarsalaris! Email bleek per jaar $ 8.414 euro waard en gratis kaartendiensten $3.648.

Het was zo’n voorbeeldig merk, Toyota. Sinds de Prius, de in 1997 gelanceerde hybride die als eerste niet alleen op benzine maar ook op elektriciteit reed, wordt het Japanse bedrijf omarmd als automaker van de toekomst, innovatief en groen, een imago dat werd versterkt door de kopers die zich dat imago eigen maakten. Prius-progressieven, heten ze in hier in de Verenigde Staten: aan de auto kun je al zien hoe ze over abortus denken.

Afgelopen anderhalve maand speelde er een kleine quantumrel. Eind september lekte een wetenschappelijke artikel uit waarin onderzoekers van Google schreven dat ze quantumsuperioriteit hadden bereikt.

Amerikaanse onderzoekers maken zich zorgen dat kwaadwillende mogendheden of criminelen een genetische database kunnen bouwen, waarmee bijna iedere Amerikaan genetische geïdentificeerd kan worden. De benodigde informatie ligt als publieke informatie voor het grijpen in de populaire online genealogie-databank GEDmatch. Op GEDmatch kunnen gebruikers hun genetisch profiel uploaden, dat ze via populaire diensten als 23AndMe voor € 100 à 200 hebben laten vaststellen. GEDmatch bevat meer dan een miljoen profielen en biedt ongekende zoekmogelijkheden, waarmee gebruikers eenvoudig onbekende familieleden kunnen opsporen.

Iedere Star Trek-liefhebber die telkens met frisse tegenzin staat te koken, hoopt op de dag dat het geen sciencefiction meer zal zijn: de replicator. De replicator is een machine die dingen kan maken met pure energie – reserve-onderdelen, medicamenten, voedsel – door de herschikking van subatomaire deeltjes. De replicator is een moleculaire assembler. Je uit je wens (Tournedos met bearnaisesaus! bijvoorbeeld) en de replicator laat de maaltijd magisch voor je ogen materialiseren.

Terwijl het in het klimaatakkoord vrijwel uitsluitend gaat over zonne-energie, windenergie en waterstof, zien we steeds vaker artikelen in de media verschijnen die een serieuze lans breken voor kernenergie. Ook lijkt de publieke opinie acht jaar na Fukushima langzaam te verschuiven. Elsevier kwam begin oktober met een omslagartikel met 64 vragen over kernenergie. Weinig nieuwswaarde, maar het belicht toch wat interessante feitjes. In een gemiddelde kuub zand in Nederland zou al 1 gram uranium zitten en naast een kolencentrale sta je aan meer radioactieve straling bloot dan naast een kerncentrale.

Mijn kapper is een zelfverklaard ‘influencer’. Sterker nog: ze doet dat zó goed, dat influencen, dat ze nu gekapt is met knippen. Opvallend, want mijn (ex-)kapper heeft ‘maar’ 3.380 (waarschijnlijk inmiddels 3.381) Instagram-volgers. Maar dat is júist hartstikke waardevol, vertrouwt ze me toe. Dat maakt haar namelijk een ‘nano-influencer’. Zo heet dat, als je minder dan tienduizend mensen beïnvloedt op social media.