Opinie&Analyse

Eind september 2014 schreef ik een artikel over een nieuw systeem van het ministerie van Sociale Zaken. Ik had een wetstekst gelezen over ‘een instrument waarmee gegevensbestanden kunnen worden gekoppeld ten behoeve van het bestrijden van fraude’. Er waren nogal wat bezwaren tegen, onder meer van het College Bescherming Persoonsgegevens en de Raad van State, maar toch was de wet als hamerstuk door de Tweede en Eerste Kamer aangenomen.

Voor het eerst heeft een door kunstmatige intelligentie (AI) ontworpen medicijn het tot de klinische tests gehaald in het ontwikkeltraject van een geneesmiddel. De Britse startup Exscientia en het Japanse Sumitomo Dainippon Pharma ontwikkelden een medicijn dat mogelijk werkt tegen compulsieve obsessieve stoornissen. Het molecuul (DSP-1181) kwam tot stand door een groot aantal mogelijke moleculen langs een groot aantal parameters te leggen, om uiteindelijk tot één nog niet bestaande stof uit te komen. Daarmee verkorten AI een onderzoekstraject van vijf jaar tot een jaar.

Een dinsdagavond eind januari in Haarlem. De gymzaal van de Beatrixschool loopt vol met buurtbewoners van het Ramplaankwartier. Zo’n 250 mensen laten zich bijpraten over het plan van Spaargas om de wijk van het gas af te krijgen en de huizen te verwarmen met zelf opgewekte energie en vier ‘buurt-wko’s’. Warmte/koude-opslag, nu eens niet voor een groot (kantoor-)gebouw maar voor de huizen.

Dit is het dan: mijn laatste column voor Technisch Weekblad. Na ruim vijf jaar geef ik het stokje door. Vanaf nu mag iemand anders zich zorgen maken over de ontwikkelingen van digitale technologie. Zorgen ja: want als ik de balans opmaak en mijn columns die ik voor jullie schreef bekijk, heb ik me vooral zorgen gemaakt. Zorgen over nepnieuws, pornofilters en DDOS-pubers bijvoorbeeld. Of over vooroordelen in AI en het gebrek aan veilige internetseks. En die zorgen zullen ook wel blijven. Zeker nu de ontwikkeling van allerhande vormen van digitale technologie steeds sneller gaat, en beloofde ‘oplossingen’ steeds grootser worden.

In de jaren ‘70 werd het persoonlijke politiek, zo luidde de gevleugelde uitspraak. Vijftig jaar, later In de jaren ’20 dreigt veel, zo niet alles, geopolitiek te worden. De versnipperde Europese lidstaten zitten klem tussen twee machtsblokken, de VS en China, die beiden proclameren dat wie niet voor hen is tegen hen is.

Nederland moet dit jaar 25% minder CO₂ uitstoten dan in 1990. Dat is niet zomaar een goed voornemen voor 2020, maar het is een uitspraak van het hoogste Nederlandse rechtsorgaan. De Hoge Raad liet kort voor kerst weten het hoger beroep uit 2018 en de uitspraak uit 2015 in de Urgenda-klimaatzaak te handhaven.

Een nieuw decennium is daar. Welkom! Natuurlijk volgen technologische ontwikkelingen de kalender niet en vloeien jaren ’10-dingen gewoon over in die van de jaren ’20. Maar toch – nieuwe ronde, nieuwe kansen! Ik gebruik deze kreet doelbewust: in dat gokparadijs in de woestijn, Las Vegas, vond onlangs de 54^e editie plaats van ’s werelds grootste techbeurs voor consumentenelektronica, de CES.

‘Het spijt mij om dit te zeggen, maar voor de eerste keer in mijn leven ben ik huiverig om mijn gezin met een Boeing te laten vliegen’, schreef Ed Pierson in juni 2018 in een mailtje aan de baas van het 737-programma. Pierson was productiemanager in de assemblagehal waar de nieuwste exemplaren van het succesvolste vliegtuigtype aller tijden, nu in de 737 Max-variant, in hoog tempo naar buiten rolden.

Bij de aankondiging van de Green Deal om de EU in 2050 volledig CO2-neutraal te maken repte Commissievoorzitter Ursula von der Leyen van ‘het Europese man-op-de-maan-moment’. Voorlopig is de Green Deal een lijst met 50 plannen die in de komende jaren in wetten en regels gegoten moeten worden. Driekwart van het vrachtverkeer moet over spoor of water verlopen, voor lucht- en scheepvaart gaan emissieregels gelden, gebouwen moeten veel sneller geïsoleerd worden en de industrie moet snel vergroenen.

Slechts mijn trouwste lezer(es) of de nerdy persoon die op LinkedIn mijn publicatielijst als een reiger in de gaten houdt, zal het weten: dit is mijn vijftigste column in TW. Deze alfa had nooit gedacht zo bèta te zullen zijn. Halverwege 2015 produceerde ik mijn eerste stuk, over de zelfrijdende auto. In de wereldkantelende vierenhalf jaar die sindsdien zijn verstreken (Brexit-worsteling, Donald Trump et cetera) heb ik de verstrengeling van mens, techniek en samenleving op allerlei manieren in kort bestek onderzocht en geïllustreerd. En al doende, ook mijn dochter volgend voor wie een internetloze werkelijkheid nooit heeft bestaan, ben ik me onsentimenteel gaan realiseren dat we in gelijke mate winnaars en verliezers zijn.