Teake Zuidema
De VS blijken, opnieuw, niet in staat een groot nucleair project tot een goed einde te brengen. In dezelfde week, waarin president Trump dreigt zich terug te trekken uit het INF-verdrag, schrapt het Amerikaanse ministerie van Energie een uit de hand gelopen project om plutonium uit kernkoppen onschadelijk te maken. De kosten van de Savannah River MOX- Fuel Fabrication Facility (MFFF) waren opgeblazen van $ 4,7 naar $ 17,2 miljard.
Het historische INF-akkoord van 1987 beperkte de ontwikkeling en plaatsing van korte- en middellange-afstandsraketten. Trump wil er van af omdat Rusland het akkoord sinds 2014 aan zijn laars zou lappen en omdat China niet aan het akkoord is gebonden. Vooral in Europa is men nu bang dat het torpederen van het akkoord een nieuwe nucleaire wapenwedloop op gang brengt.
Non-proliferatie-verdragen worden ondersteund door overeenkomsten over wat gedaan moet worden met plutonium en uranium uit kernkoppen die dankzij deze verdragen zijn ontmanteld. Het succesverhaal is hier Megatons to Megawatts, een programma waarbij in de periode van 15 jaar bijna 500 ton hoogverrijkt uranium uit Russische kernkoppen is verwerkt en gebruikt als brandstof voor Amerikaanse kerncentrales.
Plutonium kent echter geen succesverhaal. In 2000 kwamen Amerika en Rusland overeen ieder 34 ton voor kernwapens geschikt plutonium onschadelijk te maken. Amerika begon daarom in 2007 op het Savannah River complex in South Carolina een fabriek te bouwen die plutonium met uranium zou mengen tot MOX, een brandstof voor kerncentrales. Het originele ontwerp van deze MFFF was gebaseerd op AREVA’s MELOX-fabriek in Marcoule, Frankrijk.
De bouw van MFFF is echter een nieuw voorbeeld van een totaal uit de hand gelopen Amerikaans nucleair project. In 2016 waarschuwde het ministerie van Energie dat de installatie pas in 2048 klaar zou zijn en meer dan $ 17 miljard zou kosten. President Obama wilde het hele project toen al schrappen en die knoop is nu doorgehakt. Op 10 oktober 2018 kreeg aannemer CB&I Areva MOX services een officiële opzegging.
Het Bulletin of Atomic Scientists publiceerde in april 2018 een lange opsomming van wat er allemaal mis is gegaan. Een belangrijke reden voor het mislukken is dat men al bouwend steeds verder afweek van het originele Franse plan. Dit was noodzakelijk door de afwijkende Amerikaanse veiligheidseisen, producten, standaarden, expertise en door verschillen in het om te zetten plutonium. Ook waren er de nodige miskleunen bij het omschakelen van het metrieke naar het imperiale stelsel.
Rick Perry, de Amerikaanse minister van Energie, heeft gezegd dat het Amerikaanse voor kernwapens geschikte plutonium nu verdund zal worden met laag radioactief afval, waarna het opgeslagen kan worden in de Waste Isolation Pilot Plant in New Mexico. In principe is dit een breuk met het akkoord met Rusland uit 2000, omdat deze procedure de plutonium-isotopen ongemoeid laat.
En Rusland? Als het Russische atoombedrijf Rosatom geloofd moet worden, heeft dat bedrijf in Siberië in september 2016 een fabriek geopend waarin op voortvarende wijze voor kernwapens geschikt plutonium wordt verwerkt tot MOX-brandstof voor kerncentrales. De fabriek werd in 30 maanden gebouwd en kostte $ 240 miljoen. Maar alleen Rusland weet of dit ook werkelijk waar is.
